Geçtiğimiz günlerde Orta Vadeli Programın Resmi Gazete’de yayımlanması ile birlikte çalışma hayatının en önemli gündemlerinden biri Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) oldu. Öncelikle belirtmek isteriz ki konuya ilişkin Orta Vadeli Programda belirtilen detaylar birer tavsiye ve yol haritası niteliğinde. TES ile ilgili olarak henüz yapılmış bir yasal düzenleme bulunmuyor.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), emeklilikte oluşacak gelir kaybını telafi ederek, ek emeklilik gelirinin oluşmasını ve hane halkı tasarruflarının artırılmasını sağlamayı amaçlayan bir sistem olarak kurgulanmıştır. Mevcut Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’ne benzer yanları olmakla birlikte, TES daha zorunlu ve kapsamlı bir yapıya sahip.

TES Nasıl İşliyor? Katılımcılar Kimler?

Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminde, çalışan, işveren ve devlet olmak üzere üç taraflı bir organizasyondan bahsedebiliriz. Sistem çalışanın bireysel hesabına yapılacak nakdi katkıların emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmesini amaçlıyor.

Sisteme göre çalışan ve işverenden %3 oranında kesinti yapılarak ilgili tutarlar TES fonuna aktarılacak. Bununla birlikte toplam katkının %30’u oranında da devlet desteği verilecek.

Sisteme göre TES fonlarının seçimi ve birikimlerin fonlar arasındaki dağılımları çalışanlar tarafından yapılabilecek.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Ne Zaman Başlayacak?

2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) ile birlikte Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)’in hayata geçirilmesi planlanıyor.

Çıkış Şartları ve Esneklikler

Planlamalara göre TES’te cayma hakkı bulunmuyor. Sistemden tamamen çıkış, yalnızca emeklilik dönemi sona erdiğinde, ölüm ya da maluliyet durumlarında mümkün olacak. Bununla birlikte sistem, çalışanlara kısmi çıkış hakkı da tanıyor. 60 yaşını doldurmamış katılımcılar; evlilik, işsizlik, ilk konut alımı veya ağır hastalık gibi gerekçelerle fonlarının belirli bir kısmını çekebilecek.

Söz konusu sistem tamamen Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) bağımsız şekilde yürürlükte olacak. Çalışanların TES kapsamında biriken primlerini kullanabilmeleri için en az 10 yıl boyunca sistemde olmaları şartı koşulacak. TES aracılığıyla emekli olmak içinse kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartı aranacak.

TES’e Kimler Katılabilecek?

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, otomatik katılım sistemi kapsamında olan çalışanları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Yani, belirli koşullara sahip çalışanlar otomatik olarak sisteme dahil edilecek ve belirli bir süre içinde bu katılımı devam ettirip ettirmeye karar vereceklerdir. 4/A’lı yani işçi statüsünde çalışan ile 4/C, memur statüsünde çalışanları kapsayacak. 4/B statüsünde, Bağ-Kur’luları kapsamayacak.

TES ile İlgili Tartışmalar

Her ne kadar TES üç taraflı katkı mekanizmasıyla bireylere güçlü bir ek emeklilik geliri sağlama potansiyeli taşısa da, çalışanlar ve işverenler açısından yeni maliyetler ve zorunlu kesintiler anlamına geliyor.  Mevcut sosyal güvenlik sistemimizde gerek işçi gerek işverenden belirli tutarlarda primler kesiliyor. TES ile birlikte bu oranlara ek olarak yeni bir zorunlu kesinti planlanması mevcut maaşların düşüklüğü, işveren maliyetlerinin yüksekliği göz önünde bulundurulduğunda kısa vadede tepkilere sebep oluyor.

Yine TES ile birlikte kıdem tazminatının fonlara aktarılarak emekliliğe kadar bloke edilmesi, belirli mücbir sebepler oluştuğunda belirli bir yüzdesinin verilerek kalan miktarın emeklilik şartları sağlandığında verilmesi gibi bir uygulamanın hayata geçirilme ihtimali de tartışmalar arasında yer alıyor.